کاربرد رزین در صنایع مختلف روز به روز در حال افزایش است. همه ما با انواع مختلف رزین در طول روز سروکار داریم. بسیاری از صنایع دستی و هنری این روزها از انواع مختلفی رزین برای ساخت طرح‌ها و ایجاد خلاقیت‌های مختلف استفاده می کنند. چراکه نوعی رزین را می‌توان با رنگ یا جوهر مخلوط کرد تا الگوها و طرح‌های رنگارنگ ایجاد کرد. همچنین می‌توان روی نقاشی‌ها ریخت تا پوشش محافظ ضخیم و براق ایجاد کند یا در قالب‌هایی مانند گل‌های خشک یا صدف ریخت. رزین درصنایع پتروشیمی و چوب نیز کاربرد فراوانی دارد و برای جلوگیری از خراب شدن مبلمان نیز استفاده می شود. اما کاربردی کمتر شناخته شده در میان عموم از این ماده شگفت انگیز می‌تواند استفاده از آن در صنایع غذایی باشد. بله رزین‌ها در صنایع غذایی کاربرد بسیار زیادی دارند. این مقاله به کاربردهای رزین در صنایع غذایی می‌پردازد. اگر کنجکاوید که چگونه می‌توان از رزین در صنایع غذایی استفاده کرد یا اینکه آیا سمی است یا بی‌خطر است، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
رزین چیست؟
پیش از آنکه سراغ کاربردهای رزین در صنایع غذایی برویم، بهتر است با خود این ماده آشنا شویم. رزین یک ماده جامد یا نیمه جامد است که معمولاً شفاف و سخت بوده و به صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارد. رزین در آب نامحلول است اما در حلال‌های آلی حل می‌شود. رزین‌ها در صنایع مختلفی از جمله ساخت چسب، جوهر و پلاستیک استفاده می‌شوند. رزین مصنوعی از مواد پالایشگاهی ساخته می‌شود، در حالی که رزین طبیعی از محصولات گیاهی یا حیوانی گرفته می‌شود. برخی از رزین‌های مصنوعی رایج عبارتند از پلی استر، اپوکسی و اکریلیک. این رزین‌ها معمولاً قوی، بادوام و مقاوم در برابر مواد شیمیایی و هوا هستند.
رزین‌های طبیعی معمولاً نرم‌تر و بادوام‌تر از رزین‌های مصنوعی هستند، اما اغلب مقاومت بیشتری در برابر حرارت و رطوبت دارند. آنها بیشتر در پوشش‌های چوبی، درزگیرها و حشره کش‌ها استفاده می‌شوند.
بیشترین کاربرد رزین
رزین‌ها بخش عمده‌ای از پلاستیک‌ها را تشکیل می‌دهند. پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی وینیل کلراید و پلی استایرن از جمله انواع پلاستیک‌ها به شمار می‌روند
انواع پلی اتیلن (PE) شامل HDPE (PE با چگالی بالا)، LLDPE (PE خطی با چگالی کم) و LDPE (PE با چگالی کم) است.
HDPE دارای مقاومت عالی در برابر اکثر حلال‌ها، استحکام کششی بالاتر و نسبتاً سفت‌تر است. این ماده در بطری‌های شیر، آب، آب میوه، لوازم آرایشی، شامپو، مواد شوینده، کیسه های مواد غذایی و خرید خرده فروشی استفاده می‌شود.
LDPE در برابر اسیدها، بازها و روغن های گیاهی مقاوم است. سخت، انعطاف پذیر و شفاف است. در کیسه‌های نان، غذاهای منجمد و محصولات تازه از این نوع پلاستیک استفاده فراوانی می‌شود.
LLDPE نسبت به LDPE حساسیت برشی کمتری دارد، کشش بالایی دارد و چسبناک‌تر از LDPE باقی می‌ماند.این نوع پلاستیک در ساخت بطری‌های قابل فشرده شدن مانند عسل یا سس خردل کاربرد دارد.
کاربرد رزین در صنایع غذایی
صنعت غذا و نوشیدنی طیف گسترده‌ای از کاربردهای رزین را شامل می‌شود که از جمله آنها می‌توان به تصفیه شکر، شیرین کننده‌ها، کلاژن، لبنیات، اتانول، ژلاتین، گلیسیرین، اسیدهای آلی، اسیدهای آمینه، زیست توده، ویتامین‌ها و آب میوه‌ها اشاره کرد. بطور کلی انواع رزین‌ها علاوه بر صنای مختلف، نقش اساسی در توسعه صنایع غذایی نیز دارند. بنابراین کاربرد رزین‌ها در صنایع غذایی روز به روز گسترده‌تر خواهد شد.
با بهبود استانداردهای زندگی مردم، نیاز مردم به مصرف رژیم غذایی بیشتر و بیشتر می‌شود. ایمنی، بهداشت و عدم سمی‌شدن مواد غذایی روندی ست که مردم مدت‌هاست به دنبال آن بوده‌اند. رزین تبادل یونی در این زمینه نقش مهمی‌ایفا کرده است. این نوع رزین از پلی استایرن ساخته شده و به عنوان محیطی برای تبادل یون عمل می‌کند
در صنعت فرآوری مواد غذایی، رزین تبادل یونی را می‌توان برای تصفیه آب، نرم کردن، رقیق کردن و غیره استفاده کرد. در صنعت قند می‌توان از آن برای رنگ زدایی، غیر معدنی سازی مایعات قندی و حذف بسیاری از مواد آلی مانند رنگدانه‌های با وزن مولکولی بالا، رنگ‌ها و آفت کش‌ها استفاده کرد.
کاربردهای رزین تبادل یونی
رزین‌های تبادل یونی عمدتاً برای کاهش محتوای خاکستر (دمینرالیزاسیون) و بازیابی اسیدهای ارگانیک در مایعات غذایی استفاده می‌شوند. رزین‌های جاذب برای جذب مولکول‌های آلی خاص از مواد غذایی و مایعات غیر غذایی مناسب هستند و امکان بازیابی انتخابی را فراهم می‌کنند.
این نوع رزین در صنعت آب‌میوه‌سازی می‌تواند یون‌های فلزات سنگین و یون‌های نیترات موجود در آب میوه را حذف کند و همچنین می‌تواند برای رنگ‌زدایی، املاح‌زدایی، غبارزدایی و خالص‌سازی آب میوه، حذف پاتولین، آفت‌کش‌ها و سایر باقی‌مانده‌های موجود در آب میوه، اسید زدایی وبرای استخراج اسید سیتریک و اسید لاکتیک استفاده شود. نمک زدایی آب پنیر، بازیابی پروتئین آب پنیر و تصفیه نشاسته‌های مختلف نیز از دیگر کاربردهای رزین تبادل یونی به‌شمار می‌رود.
صنعت داروسازی
رزین‌های تبادل یونی حتی در صنایع دارویی نیز کاربرد دارند. رزین‌های تبادل یونی مصنوعی در داروسازی و پزشکی برای سرکوب طعم یا رهاسازی کنترل شده دارو استفاده می‌شوند. کمپلکس رزین دارویی، دارو را به فرم آمورف تبدیل می‌کند که منجر به بهبود انحلال دارو می‌شود. رزین تبادل یونی در طیف گسترده‌ای از کاربردهای دارویی از جمله استخراج و خالص‌سازی آنزیم‌ها، هورمون‌ها، آلکالوئیدها، ویروس‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شوند.
صنعت قند و شکر
رزین‌های تبادل یونی DuPont™ AmberLite™ به طور گسترده برای فرآیند رنگ زدایی قند نیشکر، برای شربت‌های نیشکر تا 2000 ICU رنگی استفاده می‌شود. این رزین‌ها دارای ظرفیت بالا و سطح داخلی هستند که برای بدنه‌های رنگی با وزن مولکولی کم و بالا طراحی شده‌اند.
رزین ترپن
این افزودنی پلیمری از بتا پینن ساخته شده است که از پلیمریزاسیون هیدروکربن های ترپن مشتق شده از نوعی چوب به دست می‌آید. رزین‌های ترپن یک سد رطوبتی روی کپسول‌های ژلاتین نرم مقداری که بیش از ۰.۰۷ درصد وزن کپسول نباشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین به عنوان یک مانع رطوبتی بر روی پودرهای اسید اسکوربیک یا نمک‌های آن درصورتی‌که وزن پودر بیش از 7 درصد نباشد نیز استفاده می‌شود. رزین ترپن به عنوان افزودنی غذایی یک ترکیب بی‌خطر است.
سخن پایانی
همانطور که تا اینجا با کاربرد رزین در صنایع غذایی آشنا شدیم، رزین‌ها صرفا در صنایع هنری، صنعت پتروشیمی یا صنایع چوب و دکور قابل استفاده نیستند. بلکه به طور گسترده در صنایع غذایی و دارویی نیز کاربرد داشته و بسیار کمک کننده و مفید هستند. غیر سمی بودن و کاربردی بودن رزین، خصوصا رزین تبادل یونی سبب می‌شود در آینده تحولی بسیار بزرگتر در زمینه کاربردهای این نوع رزین را شاهد باشیم.
منابع: